‘Waar je mee omgaat word, je mee besmet’, is een oud en waar spreekwoord. Dit laat zien dat de omgeving waar je in verkeert, invloed op je heeft. Meer dan je denkt, meer dan je wilt, ben je een kuddedier. Dit kan een tegenstelling zijn met hoe je jezelf ervaart (of wilt zien!): een zelfstandige, autonome persoonlijkheid die regie heeft over zijn/haar leven. Je kunt er vraagtekens bij zetten of dit klopt, of dit werkelijk wel zo is. Je wilt niet buiten de boot vallen, je wilt niet opvallen, je wilt erbij horen. Het is verstandig om als lid van de groep een beetje mee te bewegen, niet te moeilijk te doen. Daar heb je veel voor over, want niets lijkt zo erg dan (er) alleen (voor) staan. Je kopieert onbewust van alles van een ander: gedachtes, gewoonten, handelingen, voorkeuren en gedragingen. Door mee te gaan met de groep, de meerderheid, doe je meer dan je lief is geweld aan zaken die bij jou horen: je waarden, je opvattingen, je idealen. Je denkt dat je eigen keuzes maakt, maar als je daar eerlijk en bewust naar kijkt, merk je hoe jij niet in je eentje keuzes maakt, maar hoe de situatie waarin je verkeert en je omgeving, mogelijk volstrekt onbewust, hier een grote rol in spelen. Meer dan je je realiseert bepalen de cultuur, de waarden en normen in je omgeving, de tradities, de codes van de groep met wie je omgaat je doen en laten. Je weliswaar ogenschijnlijk persoonlijke keuzes zijn minder vrij dan je denkt. Wil je keuzes maken die passen bij je waarden, bij je visie, bij je levensbeschouwing dan is het handig om onder ogen te zien dat je je net als de ander laat beïnvloeden door wat je om je heen ziet, door wat anderen doen. Dat je je realiseert dat je in de meeste gevallen de weg van de minste weerstand kiest en dat van onafhankelijke, individuele keuzes maar in beperkte mate sprake is. Als je je realiseert dat dat waarschijnlijk je realistische uitgangssituatie is, weet je ook dat het nieuw gedrag vraagt om verandering te krijgen. Het vraagt dat je je bij allerlei keuzes even afsluit van de wereld om je heen en bij je zelf te rade gaat hoe je primaire impuls, je eerste reactie zich verhoudt tot de waarden die voor jou belangrijk zijn, tot de doelen die jij hebt in je leven. Stel dat je je primaire reactie volgt, past dat bij jou als mens die je wilt zijn? Je zelf uit de situatie halen, je ontkoppelen en je terugtrekken in jezelf en toetsen of je impulsen passen bij wat voor jou belangrijk is en wat je wilt, kost tijd. Het kan door je omgeving als lastig worden ervaren en er kan zelfs wrijving of frictie ontstaan. Door dit te doen maak je bij jou passende keuzes. Het zal niet zonder slag of stoot gaan. Je zult merken dat er veel ‘krachten’ van binnenuit en van buitenaf zijn die je vragen om jezelf aan te passen, om niet zo ingewikkeld te doen. Je zult merken dat als je werkelijk autonome beslissingen neemt die werkelijk aansluiten bij jou, het beslissingen zijn die niet altijd begrepen of gedragen zullen worden door je omgeving. Autonome beslissingen zullen in een aantal gevallen van je vragen om je in te houden, nee te zeggen, discipline te betrachten. Autonomie houdt niet in lekker doen wat je wilt, maar keuzes maken die bijdragen aan hoe jij wilt leven. En dat kan betekenen: regelmatig ‘nee’ zeggen tegen wat gangbaar is in je omgeving of gewenst wordt door de groep.