Er is een tijd geweest dat het aangemoedigd werd om je schaamte te overwinnen. ‘De schaamte voorbij’ was een bekend boek waarin intieme details uit de doeken werden gedaan. Met als doel om te zorgen dat openheid je uit je isolement zou halen. In die gedachte zit iets moois. Want je schamen is geen aangenaam gevoel. Schaamte is de angst om door de ander belachelijk te worden gemaakt of niet geaccepteerd te worden. Je kunt je schamen voor je gedrag, voor je karakter, voor je omgeving of voor iets anders wat met jou in verband kan worden gebracht.
Je kunnen schamen is op zich een nuttige eigenschap, omdat het ervoor zorgt dat je aangesloten, afgestemd blijft op de ander, op je omgeving. Het zorgt ervoor dat je je bewust bent van wie je bent en wat je doet en het zorgt ervoor dat je je soms aanpast, inhoudt. Het zorgt ervoor dat je je gedrag reguleert. En dat kan noodzakelijk en nuttig zijn. Schaamte is dan waardevol.
Het kan ook zijn dat je schaamte je normale functioneren in de weg staat. Je schaamt je ergens voor en je voelt je daardoor de mindere. Je gevoelens van schaamte roepen dan andere, vervelende gevoelens op zoals verdriet, boosheid, eenzaamheid en schaamte voor je schaamte. En het kan dan zijn dat je je schaamte verbergt en dat je jezelf groter of onaantastbaarder maakt dan je feitelijk bent. Je laat een (onaangename) air van onaantastbaarheid zien die het voor de ander bijzonder lastig maakt om ’dichtbij’ te komen. Je schaamte is dan een obstakel om open en eerlijk in het leven te staan. Het zorgt ervoor dat de ander je niet kan bereiken, afstand houdt en dat je zelf de ander op afstand houdt. Je schaamte is dan een belemmering en het kost je enorm veel energie. Het is fijn om je van die (mogelijk valse) schaamte te ’bevrijden’, omdat deze angst en onzekerheid teweegbrengt.
Laat je schaamte niet je schaamte, maar onderzoek of je schaamtegevoelens waardevol zijn (ze maken je een plezieriger mens). Als je schaamte ervoor zorgt dat je je isoleert, je terugtrekt of je onevenredig groot maakt, dan is er werk aan de winkel en ligt de opdracht ’de schaamte voorbij’ op je bordje.
