Je denkt misschien wel lichtzinnig over de ander die een gedrag vertoont dat jij onverantwoord, ongezond of zelfs gevaarlijk vindt. Misschien beweer je zelfs wel dat de ander bewust voor dit gedrag kiest en ook maar voor de gevolgen moet opdraaien. Daar zit wat in. Maar onderschat de omgevingsfactoren niet. Vergis je niet hoe ziekmakend sommige omgevingsfactoren zijn. En die negatieve omgevingsfactoren zijn niet zomaar te veranderen. Zeker niet als je weinig geld hebt en/of over weinig vaardigheden en/of intelligentie bezit. En als je weinig bezit (in de breedste zin van het woord) is niets zo lastig als gedragsverandering. Als je je dat realiseert, zie je ook dat de ander ‘straffen’ nauwelijks impact heeft op zijn/haar gedrag, omdat je er dan impliciet van uitgaat dat de ander moedwillig doet wat die doet. Controleren, dreigen, stigmatiseren, etc. zorgt nauwelijks voor duurzame gedragsverandering. Ongezond of gevaarlijk gedrag is niet zomaar met een strafmaatregel om te buigen. Het is zinvoller om met de ander uit te zoeken waarom die doet zoals die doet. En wat de ander zelf denkt wat veranderbaar en haalbaar is. Je zult merken dat er vaak heel andere problemen tevoorschijn komen. Problemen die je misschien nooit had verwacht. Ongezond gedrag kan te maken hebben met slechte levensomstandigheden (slechte woonruimte, onveilige woonomgeving, geen geld), beperkte intelligentie en/of scholing, gebrek aan sociale netwerken (gebrek aan ondersteuning, support) en gebrek aan kennis (niet weten hoe iets werkt). Als de destructieve omgevingsfactoren gebagatelliseerd worden en je je alleen focust op de persoonlijkheid van een ander, dan doe je de ander tekort. Wil je echte en duurzame gedragsverandering, dan is het belangrijk dat de persoon en de context wordt gezien. En dat er echt geluisterd wordt naar degene om wiens gedrag het gaat. Die weet vaak echt wel dat het gedrag niet klopt, maar zit (ongewild) vast in patronen die niet zomaar te doorbreken zijn. Het is goed om dat serieus te nemen voordat je oordeelt dat er gebrek aan wilskracht aan de orde is.
