Met geld wordt veel gedaan. Willen we een beroep aantrekkelijker maken: doe er wat geld bij. Willen we hard rijden ontmoedigen: verhoog de boetes. Willen we een kunstwerk interessanter maken: gooi de prijs omhoog. Dit is een ontwikkeling die al langere tijd aan de gang is. Zo zijn er zaken die vroeger voor niets werden gedaan of die niets kostten, waar nu geld voor gevraagd wordt. Geld is blijkbaar meer en meer een manier om te laten zien dat iets je wat waard is. Toch is zaken op geld waarderen een ingewikkeld iets. Stel je helpt een vriendin een keer door op haar kind te passen en je vriendin wil je daarvoor betalen, omdat ze anders een oppas nodig zou hebben. Het is goed mogelijk dat je dat helemaal niet plezierig vindt, omdat je het niet voor het geld doet, maar gewoon omdat je haar mag en je haar wilt helpen. Dat geeft je een fijn gevoel en als dat met geld gewaardeerd wordt, zorgt dat ervoor dat het fijne gevoel wegebt. Je kunt het zelfs als een belediging ervaren als er geld aan je gegeven wordt, terwijl je het vrijwillig ook gedaan zou hebben. Aan de andere kant kun je je afvragen of je je werk zou doen, ook al doe je dat met reuzeveel plezier, als je daar niet voor betaald krijgt. Je krijgt het gevoel dat je bijdrage er niet toe doet, niet op prijs wordt gesteld als het gratis moet. Je kunt het zelfs als respectloos ervaren als de ander verwacht dat je iets voor niets doet, terwijl dat in jouw beleving gewoon je werk is. Waardering zit niet per definitie in beloning, maar als de ander er geld voor geeft, laat die wel zien dat het hem/haar wat waard is, dat je waarde toevoegt. En dat is heel wat waard. Toch zou het vreemd zijn als de ander dan zou zeggen dat je het dus allemaal om het geld doet. Dat geeft je geen prettig gevoel, omdat daarmee gesuggereerd wordt dat als je geld vraagt voor je werk, je iets minderwaardigs doet. Natuurlijk is het belangrijk dat je zelf waarde hecht aan wat je doet, dat je een intrinsieke motivatie hebt en dat die niet afhangt van materiële beloning. Maar je eigenwaarde, je eigen waardering hangt ook af van de waarde die de ander hecht aan wat je doet. Als je niet betaald krijgt als vrijwilliger, maar de maatschappij, de organisatie of de ‘klant’ laat zichtbaar en voelbaar zien dat je belangrijk, waardevol bent, dan kun je het lang volhouden. Doe je iets niet vrijwillig, vind je het zelf nuttig en zinvol, maar krijg je nooit een complimentje of andere vorm van waardering, dan zul je het niet lang volhouden. Je kunt bakken geld verdienen, maar je toch niet gewaardeerd voelen. Het is essentieel dat wat je doet door jou als zinvol en waardevol wordt gezien. Natuurlijk is het prachtig als je belangeloos kunt leven, als je dingen om niet doet, maar dit is niet te allen tijde realistisch. Je kunt en hoeft niet belangeloos te leven. Soms doe je iets voor niets omdat het je waardering en respect oplevert en dat kan voldoende zijn. In een zakelijke of werksetting kan dat soms ook het geval zijn, maar dan kies je er zelf voor en is het niet fijn als een ander ervan uitgaat dat je iets voor niets doet, terwijl je feitelijk gezien waarde toevoegt. Het is volstrekt normaal om geld te vragen voor zaken die je doet in een professionele setting. Natuurlijk kun je overwegen je prijs aan te passen als de omstandigheden daarom vragen. Maar gratis van alles weggeven omdat de ander dat verwacht, is uiteindelijk niet goed voor de relatie omdat het je het gevoel geeft dat je werk niet op waarde wordt geschat. Het is niet goed voor je zelfbeeld als je dingen voor niets doet in een zakelijke verhouding. In privérelaties is het oppassen geblazen om geld te vragen, omdat dat afbreuk kan doen aan de relatie die er is. Als in een privérelatie een beroep wordt gedaan op je professionele vaardigheden en/of kennis, is het belangrijk om alert te zijn. Want als je aan het werk bent in een persoonlijke relatie die langer duurt en/of een behoorlijke omvang krijgt zonder dat er een betaling tegenover staat, krijg je het gevoel dat je onbetaald aan het werk bent. Je kunt je ‘gebruikt’ voelen, een naar gevoel die de relatie geen goed zal doen. Je kunt gaan voelen dat je werk blijkbaar ‘niets waard is’. In zo’n situatie is het goed je beperkingen, je grenzen aan te geven en kun je je familielid of vriend wijzen op een collega die hen uitstekend (verder) kan helpen.
