Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. ‘Noblesse oblige’. Wie het kleine niet eert, is het grote niet weerd. Eigen haard is goud waard. Geld moet rollen. Als kind krijg je tijdens het opgroeien overtuigingen, waarden en normen mee. Deze kunnen heel bewust aan je worden overgedragen, maar ook onbewust en zelfs woordeloos. Ze vormen je en bepalen voor een belangrijk deel hoe je je ontwikkelt. Ze beïnvloeden je keuzes en zonder dat je je het misschien bewust bent, geef je ze ook weer door aan jouw kinderen. Je familiewaarden en overtuigingen kunnen je een stevig anker, fundament geven waaraan je je kunt vasthouden, waar je op kunt terugvallen. Het kan echter ook zijn dat je in de loop van je leven merkt dat ze beperkend voor je gaan werken. Ze blokkeren je om te zijn wie je wilt zijn. Je ongeschreven familiewaarden en tradities fungeren voor jou als last, als beknellende ‘wetten’ die voor andere familieleden belangrijk zijn, maar die jou opbreken. Als je opgegroeid bent met de traditie dat ouders het altijd beter weten is het lastig om als kind te merken dat een ouder dingen zegt die je niet vindt kloppen. Als je vader van mening is dat hij en zijn kinderen voor een dubbeltje geboren zijn en dus geen kwartje kunnen worden, heb je een probleem als je voelt dat er meer in je zit en dat deze vaderlijke zienswijze van geen kanten bij je past. Het is lastig om de waarden en normen van je gezin van herkomst los te laten. Ook al ben je al lang en breed volwassen, woon je al jaren op jezelf, ben je financieel onafhankelijk en heb je zelf kinderen, zelfs dan nog kun je rekening houden met de (vermeende) verlangens, verwachtingen en behoeften van je ouders. Dit is niet zo vreemd, omdat je als (klein) kind totaal afhankelijk bent geweest van je ouders om te (over)leven. Deze normale, natuurlijke afhankelijkheid heeft voor een onlosmakelijke loyaliteit gezorgd die ertoe leidt dat in belangrijke levenskeuzes (onbewust) de echo van de ‘stem’ van de ouders doorklinkt. De loyaliteit aan je ouders is groot, soms kan deze loyaliteit je in problemen brengen. Je loyaliteit aan de wensen en verlangens van je ouders, ook al ben je al wees, kan botsen met je loyaliteit aan je eigen kinderen, je partner of een passie. Je sterke, soms onbewuste loyaliteit aan het (geestelijke) erfgoed van je ouders kan je eigen levensweg in de weg staan, omdat emigreren betekent dat je het dorp waar je familie al generaties woont moet verlaten en je daarmee een breuk veroorzaakt in de traditie. Je durft geen huis te kopen, omdat er in jouw familie al generaties lang een huis gehuurd wordt, want men is bang voor schulden. Je trouwt met een partner uit dezelfde sociale klasse en met een vergelijkbare religieuze achtergrond, want zo gaat het al van generatie op generatie in de familie. De ‘opdrachten’, boodschappen en verwachtingen kunnen dwingend zijn en kunnen je eigen wensen en verlangens frustreren. Je voelt je onvrij en het lastige is dat het lijkt alsof het niet om de verwachtingen van je ouders gaat, maar om je eigen behoefte en verlangens. Als het je benauwt en als je voelt dat er iets wringt, dat er een last op je schouders rust, dan ben je de (veronderstelde) wens van je ouders aan het vervullen en negeer je je eigen behoeftes. Dit kan je duur komen te staan, omdat het kan leiden tot een identiteitscrisis waarin alles op losse schroeven komt te staan. Loyaal zijn aan je familie, aan de waarden en normen die daar hoog worden gehouden is mooi. Als familie je partner niet accepteert, heftig teleurgesteld is in je opleidings- of beroepskeuze , klaagt over je leef- en woonomstandigheden, terwijl jij jezelf daarin senang voelt, of openlijk afstand neemt van jouw religieuze keuzes, dan is het tijd om te onderzoeken hoe jij je tot de familie wilt verhouden. Hetzelfde is aan de orde als je merkt dat je fundamentele levenskeuzes – bijvoorbeeld uitkomen voor je seksuele of spirituele identiteit – niet durft te maken vanwege de mogelijke reactie van familieleden. Wil je werkelijk volwassen zijn, dan hoort het erbij dat je de familieregels die jou goed doen van harte onderschrijft en afstand neemt van die regels en verwachtingen die niet meer bij jou passen.
