Je duidt iemands gedrag negatiever als je de ander niet kent.
Als je iemands levensomstandigheden, z’n verleden en z’n worstelingen kent, zul je zijn of haar gedrag anders duiden of uitleggen. Hoe beter je iemand kent, hoe minder je iemand veroordeelt. Iemand die je niet kent, die er anders uitziet, ander gedrag vertoont, of iets doet wat je niet begrijpt, veroordeel je sneller en houd je op afstand. Want je wilt als mens veilig zijn: fysiek en emotioneel veilig. Alles wat anders is boezemt ons van nature angst in.
Door mensen te veroordelen, houden we ze op afstand, maar zien we ze ook minder als mens. Daardoor zie je dat er mensen zijn die heel moeilijk aansluiting vinden. Doordat ze veroordeeld worden kunnen ze ook niet goed zelf mens worden in de samenleving, omdat ze door de ander ook niet als mens worden gezien.
Dat zullen we natuurlijk niet zeggen, dat we de ander niet als mens zien … Maar door iemand wel te veroordelen en geen contact te zoeken, kun je ook geen begrip hebben voor iemand en zo sluit je hem of haar buiten. Die persoon zal jou ook als onveilig ervaren, omdat er afstand is en die kan jou ook veroordelen, omdat er geen communicatie is.
Onbekend maakt onbemind, maar onbekend zorgt er ook voor dat we ons onveiliger voelen. Mensen op afstand houden omdat ze anders zijn, zorgt er níet voor dat we ons veiliger voelen. Want iedereen met wie we geen contact hebben is ook een potentiële vijand voor ons en dat beeld van dat die ander anders is, zorgt dat we op afstand blijven. We kennen iemand niet, en dat maakt dat we ons ónveiliger voelen. Het is dan ook belangrijk om onze eigen angsten te overwinnen en juist contact te zoeken met mensen die we raar, vreemd of dom vinden, of helemaal niet begrijpen. Want in het contact kun je er niet onderuit dat je de ander ook als mens moet zien. Contact zorgt ervoor dat we ons veiliger voelen.
Over iemand die je kent, kun je minder oordelen. Als je iemand op een afstand zet, kun je er wat van vinden. Maar als je er een keer mee gesproken hebt, kom je daar niet mee weg. Dan kan dat niet meer. Want in dat contact met de ander, die je raar of vreemd vindt, zul je ook iets herkennen wat je zelf hebt. Als iemand die je niet kent verlegen, onhandig, verdrietig, boos is, dat soort gewone menselijke dingen, maak je daar grotere emoties van: dan ervaar je iemand niet als verlegen maar arrogant, niet boos maar agressief, niet onhandig maar lomp. Dus door het gebrek aan contact worden de veroordelingen veel steviger.
Omgekeerd gebeurt ook: ouders duiden het gedrag van hun kinderen vaak milder. Logisch, want ze kennen hun kind, dus ze leggen het gedrag ook anders uit.
Je duidt iemands gedrag positiever als je de persoon kent.