Geplaatst op: 24 January 2015 | 0 Reacties
Weblog van Petra van der Horst (Programmamanager Aandacht voor iedereen)- geplaatst 24 januari 2015 op de website van de Koepel van Wmo-raden.
Voedende bouillon of gevulde bouillabaisse?
Nog te vaak schuiven alleen directe mantelzorgers aan bij het keukentafelgesprek. De Eigen Kracht-conferenties laten zien dat de wereld van ouderen en mensen met een beperking meestal veel groter is. Alleen, hoe bereik je dat netwerk? En zijn we er eigenlijk wel klaar voor?
De boodschap dat mensen hun problemen zoveel mogelijk samen met hun naasten moeten oplossen, is ondertussen wel duidelijk. In het keukentafelgesprek wordt gezocht naar passende oplossingen. Daarom worden mantelzorgers en verwanten steeds vaker bij dat gesprek betrokken.
Er is echter meer dan die directe omgeving. Er zijn veel meer mensen bereid om mee te denken. Over oplossingen of om werkelijk hulp te bieden. De werkgever, een collega, een vriend of vriendin, de overbuurvrouw, iemand van de voetbalvereniging. Dat is nodig: hoe meer betrokkenen, hoe passender het maatwerk.
Toch gebeurt dat nog niet. De belangrijkste drempel die ik zie, is verlegenheid. Enerzijds handelingsverlegenheid bij gespreksvoerders. Zij zijn niet gewend aan systeemdenken. Ze weten niet hoe ze die brede omgeving kunnen benutten. Hoe ga je zo’n gesprek aan? Hoe behoud je de controle? Anderzijds zie ik ook vraagverlegenheid bij de direct betrokkenen. Mensen die ondersteuning nodig hebben lijken vaak bang om om hulp te vragen. Bang voor de eigen privacy en die van de ander. Bang om te laten zien dat je het zelf niet af kunt. Bang voor de eigen kwetsbaarheid. Maar ook bang om een afwijzing te krijgen. De afhankelijkheid van ondersteuning maakt het soms eenvoudiger om bij de gemeente aan te kloppen of bij een instantie die ‘er toch voor betaald wordt’ dan bij de omgeving.
Nu leidt het keukentafelgesprek, als het goed is tot een krachtige, maar eenvoudige bouillon. Geen maatwerk, slechts een beperkt aantal ingrediënten. Volgens mij is er meer mogelijk. Ik denk dat we veel kunnen leren van het de Eigen Kracht-conferenties. Daarbij wordt gezocht binnen een breed netwerk naar mensen die ‘iets hebben’ met de persoon in kwestie. Nu moet die persoon vóór het keukentafelgesprek eigenlijk al duidelijk hebben wat zijn vraag is, zodat de gemeente kan helpen bij het vinden van een oplossing. In mijn ogen kun je dat niet van mensen verwachten. Zeker niet van de meer kwetsbare burgers. Met een zo’n open benadering staat hij er niet alleen voor. Maar die brede benadering veronderstelt een omslag in denken bij de gemeente.
Duurzame oplossingen vragen om tijd en om begeleiding. Je bent er niet met een eenvoudig gesprek aan de keukentafel. Je zult vaker bij elkaar moeten komen. Er is tijd nodig om de mensen te vinden die willen meepraten. Wie zitten er zoal in zijn netwerk? Hoe benader je hen? In de praktijk blijkt nogal eens dat mensen best taken op willen pakken, maar dat men dat vaak pas gaat doen als men gericht benaderd wordt. Je moet die mensen tijd geven om oplossingen uit te werken. En soms zal er ook wat extra tijd nodig zijn voor een onderzoekstrajectje. Zijn de bedachte oplossingen voldoende realistisch? Hoe kan de gemeente helpen om die oplossing voor elkaar te krijgen? De ervaring laat zien dat je met voldoende tijd om te leren denken in alternatieven, tot werkelijk maatwerk kunt komen. Dat betekent een andere soort gesprek: niet aan de keukentafel, maar breder.
Als je de verantwoordelijkheid voor de oplossing niet meer bij het individu legt, maar bij een groter netwerk, weet ik zeker dat dit leidt tot passender oplossingen: geen simpele bouillon, maar een gevulde bouillabaisse.
Petra van der Horst
Programmamanager Aandacht voor iedereen